Γράφει ο Κωνσταντίνος Σαράντος, Διευθυντής Ζ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής Νοσοκομείου “Υγεία” Εξειδικευμένος Χειρουργός Ορθοπαιδικός Ισχίου & Γόνατος – τ. Διευθυντής Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Coventry & Warwick
Πλήρες Βιογραφικό ΙατρούΤι Είναι η Ρήξη Χιαστού;
Το γόνατο έχει 2 συνδέσμους σε χιαστή διάταξη: έναν πρόσθιο (Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος) και έναν οπίσθιο (Οπίσθιος Χιαστός Σύνδεσμος). Οι σύνδεσμοι αυτοί είναι καθοριστικοί για την κάμψη του γόνατος, ενώ το σταθεροποιούν από προσθιοπίσθιες δυνάμεις. Ο Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος και ο Οπίσθιος Χιαστός Σύνδεσμος, ενώνουν επίσης το μηριαίο οστό με το κνημιαίο στην άρθρωση του γόνατος.
Η ρήξη Χιαστού Συνδέσμου είναι η βίαιη διακοπή της συνέχειας του συνδέσμου, συχνότερα λόγω έντονης στροφής του γόνατος, οπότε και ο σύνδεσμος κόβεται. Κάτι τέτοιο, εκτός του ότι προκαλεί άμεση αστάθεια γόνατος, μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες βλάβες, πχ ρήξη μηνίσκου, χονδροπάθεια και αρθρίτιδα γόνατος.
Ρήξη Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Ο Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος, βρίσκεται στην οπίσθια πλευρά του μηριαίου οστού και καταφύεται στο μέσον του άνω τμήματος της κνήμης. Σταθεροποιεί το γόνατο περιορίζοντας την πρόσθια ολίσθηση της κνήμης και τη στροφή.
Αίτια
Ο μηχανισμός κάκωσης του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου, είναι συνήθως μια απότομη ισχυρή στροφική δύναμη. Το πιο σύνηθες παράδειγμα, είναι η στροφή πάνω σε λυγισμένο γόνατο, όπως η απότομη αλλαγή κατεύθυνσης ενός ποδοσφαιριστή, η οποία ακολουθείται από αιφνίδιο δυνατό πόνο στο γόνατο, πχ στο αποκαλούμενο «pivot», με το οποίο ένας παίκτης επιχειρεί να αλλάξει κατεύθυνση.
Συμπτώματα
Κατά τη ρήξη του συνδέσμου, ενδέχεται να ακουστεί ήχος όπως «ποπ» ή «κρακ», ενώ το γόνατο γίνεται ασταθές. Το οίδημα είναι συνήθως πολύ έντονο και εμφανίζεται μέσα σε λίγες ώρες από την κάκωση. Το 60% των τραυματισμών γόνατος που απευθύνονται στα επείγοντα με οίδημα, έχουν κάκωση Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου. Το συνηθέστερο σύμπτωμα της υπολειτουργίας του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου, είναι η αστάθεια.
Αντιμετώπιση – Θεραπεία Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Αν υπάρχει υποψία κάκωσης του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου, συστήνεται παραπομπή σε εξειδικευμένο ορθοπεδικό χειρουργό. Η αρχική αντιμετώπιση είναι σημαντική για να μειωθεί το οίδημα και να βελτιωθεί το εύρος της κίνησης με τις κατάλληλες ασκήσεις και φυσικοθεραπευτική αγωγή. Μια απλή ακτινογραφία είναι αναγκαία για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο κατάγματος, ενώ απαραίτητη τις περισσότερες φορές είναι και η μαγνητική τομογραφία για την περαιτέρω εκτίμηση της άρθρωσης του γόνατος και των κακώσεων- βλαβών. Συχνό είναι να βλέπουμε το «οστικό οίδημα» (bone bruising) από την καταπόνηση των οστών.
Όταν ο Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος υποστεί ολική ρήξη δεν επουλώνεται. Οι μερικές ρήξεις ενδέχεται να επουλωθούν μερικά, αλλά ο σύνδεσμος έχει συνήθως υποστεί μεγάλη τάση, γι αυτό και μετά από τη μερική ρήξη είναι πολύ πιθανό να ακολουθήσει ολική ρήξη.
Να σημειωθεί, ότι συγχρόνως με την κάκωση του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου, ενδέχεται να συνυπάρχει τραυματισμός και άλλων συνδέσμων και χόνδρων του γόνατος, με συνηθέστερη τη ρήξη του έσω πλάγιου συνδέσμου και του έσω ή και έξω μηνίσκου, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει σημαντική αστάθεια και «κλείδωμα» της άρθρωσης του γόνατος.
Η αποκατάσταση του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου, μπορεί να προστατεύει το μηνίσκο από περαιτέρω βλάβη και να μειώνει την πιθανότητα εκδήλωσης οστεοαρθρίτιδας τα επόμενα χρόνια.
Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η ρήξη του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου δεν χρειάζεται πάντα Χειρουργική αντιμετώπιση – αρθροσκόπηση. Η απόφαση λαμβάνεται μετά από κλινική εξέταση, διαγνωστικές εξετάσεις (MRI κ.α) και συζήτηση με τον ασθενή και αφού ληφθούν υπόψη ο βαθμός και η έκταση της ρήξεως του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου, τα συμπτώματα του ασθενούς (αστάθεια- πόνος- μείωση κίνησης ή «κλείδωμα» του γόνατος), η ηλικία και οι ιδιαίτερες απαιτήσεις (αθλητικές ή μη) και προσδοκίες του.
Ρήξη Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Ο Οπίσθιος Χιαστός Σύνδεσμος είναι ο μεγαλύτερος και ισχυρότερος σύνδεσμος του γόνατος. Προσφύεται στο πίσω μέρος της κνήμης και καταφύεται στο πρόσθιο τμήμα του μηριαίου οστού μέσα στο γόνατο. Σταθεροποιεί την κνήμη από οπίσθια ολίσθηση.
Αίτια
Μεμονωμένες κακώσεις Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου είναι σχετικά σπάνιες. Συνήθως συμβαίνουν όταν η κνήμη εξαναγκαστεί σε οπίσθια ολίσθηση, ενώ το γόνατο είναι λυγισμένο. Ο πιο συνηθισμένος μηχανισμός κάκωσης στις μέρες μας, είναι από απευθείας χτύπημα από το ταμπλό του αυτοκινήτου, σε τροχαίο πχ ατύχημα. Ωστόσο, κακώσεις του Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου μπορεί να προκύψουν επίσης κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων, όπως μια πτώση ή ένα tackle που πιέζει βίαια την κνήμη προς τα πίσω.
Συμπτώματα
- Έντονος πόνος
- Οίδημα
- Αστάθεια
Αντιμετώπιση – Θεραπεία ρήξης Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Υπάρχουν τρεις βαθμοί κάκωσης ανάλογοι της σοβαρότητας του τραυματισμού. Οι περισσότερες μεμονωμένες κακώσεις είναι 1ου βαθμού . Οι κακώσεις 3ου βαθμού συνδέονται με βλάβη στην οπισθοπλάγια γωνία και είναι πολύ πιο σοβαρές. Τέτοιες κακώσεις συνήθως καταλήγουν σε αστάθεια του γόνατος και πρέπει να εκτιμηθούν από χειρούργο ορθοπεδικό με εξειδίκευση στο γόνατο.
Οι μεμονωμένες κακώσεις 1ου βαθμού σπανίως οδηγούν σε αστάθεια, αλλά αυξάνουν πολύ τον κίνδυνο εκδήλωσης, σε βάθος χρόνου, οστεοαρθρίτιδας στο μέσο και στο επιγονατιδομηριαίο διαμέρισμα. Η χειρουργική αποκατάσταση του Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου δεν φαίνεται να συμβάλει στη μείωση αυτού του κινδύνου.
Η φυσικοθεραπεία αναμφισβήτητα βοηθάει, καθώς συμβάλει στην αποκατάσταση της μυϊκής δύναμης και ιδίως ο δυνατός τετρακέφαλος, είναι ζωτικής σημασίας σε γόνατο με δυσλειτουργία Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενέχεται να διαταθούν και οι υπόλοιποι σύνδεσμοι περιφερειακά του γόνατος, με την πάροδο του χρόνου, σαν αποτέλεσμα της δυσλειτουργίας του Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου. Η αστάθεια τότε μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα.
Οι συνδυαστικοί τραυματισμοί του οπίσθιου χιαστού και της οπισθοπλάγιας γωνίας, κατά βάση απαιτούν χειρουργική αποκατάσταση. Μια τέτοια επέμβαση είναι ιδιαίτερα απαιτητική, τόσο από τεχνικής απόψεως, όσο και εξαιτίας του ότι τα βασικά νεύρα και τα αγγεία του άκρου βρίσκονται κοντά στην περιοχή του χειρουργείου και συνεπώς υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού αυτών των δομών.
Γι’ αυτό και η αντιμετώπιση από εξειδικευμένο χειρουργό ορθοπαιδικό είναι εξαιρετικά σημαντική για την καλύτερη δυνατή μετεγχειρητική αποκατάσταση και ανάρρωση.
Χρόνος Ανάρρωσης & Αποκατάστασης
Ο χρόνος ανάρρωσης και αποκατάστασης ύστερα από Ρήξη Πρόσθιου ή Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου εξαρτάται από το βαθμό ρήξης και κάκωσης τόσο του χιαστού, όσο και πιθανόν άλλων συνδέσμων ή στοιχείων της άρθρωσης, καθώς και από τη μέθοδο επέμβασης που θα χρησιμοποιηθεί. Αξίζει να τονιστεί, ότι πλέον χρησιμοποιούνται μέθοδοι ελάχιστης επεμβατικότητας και ταχείας ανάρρωσης (fast track) και ως εκ τούτου ο ασθενής σήμερα μπορεί να ξεπεράσει γρηγορότερα το στρες και την ταλαιπωρία μιας επέμβασης και να έχει ταχύτερη αποκατάσταση και επιστροφή στην πρωτύτερη κατάσταση.
Κόστος – Τιμή Ρήξης Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου – Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Το κόστος χειρουργείου για αποκατάσταση της ρήξης του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου ή του Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου , εξαρτάται από το βαθμό ρήξης και κάκωσης τόσο του χιαστού, όσο και πιθανόν άλλων συνδέσμων ή στοιχείων της άρθρωσης, καθώς και από τη μέθοδο επέμβασης που θα χρησιμοποιηθεί, το νοσηλευτικό ίδρυμα που θα επιλεγεί , το ταμείο (δημόσιο ή ιδιωτική ασφάλεια) και άλλους παράγοντες. Ο ασθενής πρέπει να συζητήσει εκτενέστερα και να συναποφασίσει με το γιατρό του, αξιολογώντας όλα τα δεδομένα.
