Κάταγμα - Ράγισμα - Σπάσιμο Οστού Θεραπεία

Γράφει ο Κωνσταντίνος Σαράντος, Διευθυντής Ζ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής Νοσοκομείου “Υγεία” Εξειδικευμένος Χειρουργός Ορθοπαιδικός Ισχίου & Γόνατος – τ. Διευθυντής Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Coventry & Warwick

Πλήρες Βιογραφικό Ιατρού

Τι είναι το κάταγμα – ράγισμα – σπάσιμο οστού;

Το κάταγμα ενός οστού είναι το σπάσιμο του οστού. Μπορεί να κυμαίνεται από μια λεπτή ρωγμή έως ένα πλήρες σπάσιμο. Το οστό μπορεί να σπάσει εγκάρσια, λοξά, σε πολλά σημεία ή σε πολλά κομμάτια. Τα περισσότερα κατάγματα συμβαίνουν όταν ένα οστό δεχθεί μεγαλύτερη δύναμη ή πίεση από ό, τι μπορεί να αντέξει.

Ποια είναι τα συμπτώματα ενός κατάγματος;

Τα περισσότερα κατάγματα συνοδεύονται από έντονο πόνο τη στιγμή που συμβαίνει ο αρχικός τραυματισμός. Ο πόνος συνήθως επιδεινώνεται όταν μετακινείτε ή αγγίζετε την τραυματισμένη περιοχή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί ακόμη και να χάσετε τις αισθήσεις από τον πόνο. Μπορεί επίσης να αισθανθείτε ζάλη ή κρύο ιδρώτα από το σοκ.

Άλλα πιθανά συμπτώματα ενός κατάγματος περιλαμβάνουν:

ήχος θραύσης ή ένα «κρακ» τη στιγμή του τραυματισμού
πρήξιμο- οίδημα, ερυθρότητα και μώλωπες στην τραυματισμένη περιοχή
δυσκολία στήριξης βάρους στην τραυματισμένη περιοχή
ορατή παραμόρφωση στην τραυματισμένη περιοχή

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να δείτε σπασμένα οστά να σπρώχνουν το δέρμα.

Εάν υποψιάζεστε ότι έχετε κάταγμα, ζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια.

Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι καταγμάτων;

Τα κατάγματα μπορούν να ταξινομηθούν γενικά ως κλειστά ή ανοιχτά, καθώς και ως ατελή ή πλήρη.

Κλειστό και ανοιχτό κάταγμα

Σε ένα κλειστό κάταγμα, το σπασμένο οστό δεν διαπερνάει- σχίζει το δέρμα.

Ένα ανοιχτό κάταγμα ονομάζεται συνήθως και επιπλεγμένο κάταγμα. Σε ένα ανοιχτό κάταγμα, τα άκρα του σπασμένου οστού σχίζουν το δέρμα. Όταν τα οστά και άλλοι εσωτερικοί ιστοί εκτίθενται στο περιβάλλον ο κίνδυνος μόλυνσης αυξάνεται δραματικά. Ανάλογα με το μέγεθος της βλάβης του δέρματος και των μαλακών μορίων, το ανοικτό κάταγμα ταξινομείται σε κατηγορίες (ταξινόμηση Gustillo-Anderson και ταξινόμηση Tscherne), σύμφωνα με τις οποίες κατευθύνεται και η αντιμετώπιση.

Το ανοικτό κάταγμα είναι από τις επείγουσες καταστάσεις της Ορθοπαιδικής-Τραυματιολογίας.

Ατελές και πλήρες κάταγμα

Σε ένα ατελές κάταγμα, το οστό δεν σπάει εντελώς από άκρο σε άκρο. Οι τύποι ατελούς κατάγματος περιλαμβάνουν:

κάταγμα σαν τρίχα (hairline), στο οποίο το οστό είναι σπασμένο σε μια λεπτή ρωγμή
κάταγμα δίκης χλωρού ξύλου, στο οποίο το οστό είναι σπασμένο από τη μία πλευρά, ενώ η άλλη πλευρά είναι λυγισμένη ( σαν χλωρό κλαδί – συμβαίνει συνήθως σε μικρά παιδιά που τα οστά είναι ακόμα μαλακά και εύπλαστα)
κάταγμα δίκην «πόρπης», στο οποίο το οστό είναι σπασμένο στη μία πλευρά και συμπιεσμένο στην άλλη (πάλι συνήθως συναντάται σε παιδιά με μαλακότερα οστά το στάδιο της ανάπτυξης)

Σε ένα πλήρες κάταγμα, το οστό σπάει εντελώς χάνοντας τη συνέχεια του. Είναι σπασμένο ή θρυμματισμένο σε δύο ή περισσότερα κομμάτια. Οι τύποι πλήρους κατάγματος περιλαμβάνουν:

απλό κάταγμα, στο οποίο το οστό έχει σπάσει σε ένα μέρος (δύο κομμάτια). Μπορεί να είναι :
Εγκάρσιο, Λοξό, Σπειροειδές
συντριπτικό κάταγμα, στο οποίο το οστό σπάει ή συνθλίβεται σε τρία ή περισσότερα κομμάτια
κάταγμα συμπίεσης, στο οποίο το οστό έχει «καταρρεύσει» υπό πίεση (συμπιεστεί)
μη παρεκτοπισμένο (σταθερό) κάταγμα, στο οποίο το οστό σπάει σε κομμάτια που παραμένουν σε ευθυγράμμιση χωρίς ιδιαίτερη παρεκτόπιση
παρεκτοπισμένο κάταγμα, στο οποίο το οστό σπάει σε κομμάτια που μετακινούνται, απομακρύνονται μεταξύ τους και χάνεται η ευθυγράμμιση τους
τμηματικό κάταγμα, στο οποίο το οστό είναι σπασμένο σε δύο σημεία με τρόπο που αφήνει τουλάχιστον ένα τμήμα να μην είναι προσκολλημένο στα υπόλοιπα

Τα ατελή κατάγματα είναι πιο συχνά στα παιδιά. Τα οστά τους είναι πιο μαλακά από αυτά των ενηλίκων. Ως αποτέλεσμα, είναι πιο πιθανό να λυγίσουν παρά να σπάσουν. Πλήρης κατάγματα μπορεί να συμβούν σε οποιαδήποτε ηλικία.

Το ανοικτό κάταγμα είναι από τις επείγουσες καταστάσεις της Ορθοπαιδικής-Τραυματιολογίας.

Τί προκαλεί το κάταγμα των οστών;

Ένα οστό μπορεί να υποστεί κάταγμα όταν υποστεί μεγαλύτερη πίεση ή δύναμη από ό, τι μπορεί να υποστηρίξει. Αυτή η δύναμη εφαρμόζεται συνήθως απότομα ή είναι πολύ μεγάλη. Το μέγεθος της δύναμης καθορίζει τη σοβαρότητα του κατάγματος.

Μερικές κοινές αιτίες καταγμάτων περιλαμβάνουν:

πτώσεις
απευθείας πλήξη στο σώμα
τραυματικά συμβάντα, όπως αυτοκινητιστικά ατυχήματα ή τραύματα από πυροβολισμούς
τραυματισμοί από σπορ
Γενετικά νοσήματα
Υπέρχρηση , καταπόνηση ( κατάγματα κοπώσεως στους αθλητές)

Ποιος κινδυνεύει από κάταγμα;

Ο καθένας μπορεί να υποστεί κάταγμα. Αλλά είναι πιο πιθανό να υποστούν κάταγμα όσοι έχουν εύθραυστα οστά ή χαμηλή οστική πυκνότητα – οστεοπόρωση. Εύθραυστα οστά έχουν συνήθως:

Οι ηλικιωμένοι
Όσοι έχουν οστεοπόρωση
Ασθενείς με ενδοκρινικές ή γαστρεντερικές διαταραχές ή παθήσεις
Ασθενείς που λαμβάνουν κορτικοστεροειδή
Άτομα που είναι σωματικά αδρανή
Αλκοολικοί
καπνιστές

Θέλετε ραντεβού με τον γιατρό ή δεύτερη γνώμη;

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΕΔΩ

Πώς γίνεται η διάγνωση σε ένα κάταγμα;

Εάν υποψιάζεστε ότι έχετε κάταγμα, ζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια. Ο γιατρός σας πιθανότατα θα σας ρωτήσει για τα συμπτώματά και θα εξετάσει κλινικά την τραυματισμένη περιοχή. Μπορεί να σας ζητήσει να κουνήσετε το μέρος του σώματος που έχει τραυματιστεί με ορισμένους τρόπους, για να ελέγξει για πόνο ή άλλα σημάδια τραυματισμού.

Εάν υποψιάζεται ότι μπορεί να έχετε κάταγμα, ο γιατρός σας πιθανώς θα ζητήσει ακτινογραφίες. Οι ακτινογραφίες είναι η πιο κοινή μέθοδος διάγνωσης κατάγματος. Μπορούν να αποκαλύψουν κατάγματα ή άλλα σημάδια βλάβης. Οι ακτινογραφίες βοηθούν επίσης στον προσδιορισμό του τύπου και της θέσης του κατάγματος.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο γιατρός σας μπορεί επίσης να ζητήσει μια μαγνητική (MRI) ή υπολογιστική τομογραφία (CT ή CAT scan) για να εξετάσει τα οστά ή τους γύρω ιστούς.

Πού εντοπίζεται ένα κάταγμα οστού;

Οποιοδήποτε οστό μπορεί να υποστεί κάταγμα, να σπάσει. Είναι συχνότερο σε κάποιες ανατομικές περιοχές, όπως το ισχίο, ο καρπός, η ποδοκνημική και ο ώμος

Κατάγματα ανά περιοχή:

Κάτω άκρα:

Κατάγματα πυέλου (λεκάνης)
Κατάγματα ισχίου
Κατάγματα μηριαίου
Κατάγματα γόνατος (μηριαίων κονδύλων, κνημιαίων κονδύλων, επιγονατίδας)
Κατάγματα κνήμης
Κατάγματα ποδοκνημικής, (Κατάγματα σφυρών ποδοκνημικής)
Κατάγματα άκρου ποδός

Άνω άκρα:

Κατάγματα ώμου (κλείδας, ωμοπλάτης, άνω πέρατος βραχιονίου)
Κατάγματα βραχιονίου
Κατάγματα αγκώνα, (κάτω πέρατος βραχιονίου, κεφαλής κερκίδας, ωλεκράνου)
Κατάγματα αντιβραχίου
Κατάγματα κάτω πέρατος κερκίδας
Κατάγματα του καρπού
Κατάγματα μετακαρπίων

Σπονδυλικής στήλης:

Κατάγματα σπονδυλικής στήλης (αυχενικής, θωρακικής, οσφυϊκής, ιεράς και κοκκυγικής μοίρας)

Πώς αντιμετωπίζεται το κάταγμα των οστών;

Εάν διαγνωστείτε με κάταγμα, η θεραπεία θα εξαρτηθεί από τον τύπο, τη θέση του, την ηλικία και άλλους παράγοντες που θα συζητήσετε με το γιατρό σας.

Γενικά, ο γιατρός σας θα προσπαθήσει να επανατοποθετήσει τα σπασμένα κομμάτια των οστών στις σωστές τους θέσεις και να τα σταθεροποιήσει μέχρι να πωρωθούν, να κολλήσουν. Είναι σημαντικό να διατηρηθούν τα σπασμένα οστά ακίνητα μέχρι να πωρωθούν. Κατά τη διάρκεια της πώρωσης, νέο οστό θα σχηματιστεί γύρω από τις άκρες των σπασμένων οστών. Εάν είναι σωστά ευθυγραμμισμένα και σταθεροποιημένα, το νέο οστό τελικά θα γεφυρώσει και θα συνδέσει τα κομμάτια.

Ο γιατρός σας μπορεί να χρησιμοποιήσει νάρθηκα ή γύψο για να σταθεροποιήσει το σπασμένο οστό. Ο νάρθηκας πιθανότατα θα είναι κατασκευασμένος από γύψο ή συνθετικό υλικό. Θα βοηθήσει να διατηρηθεί η τραυματισμένη περιοχή ακινητοποιημένη και να αποφευχθεί η κίνηση του κατάγματος κατά τη διάρκεια της πωρώσεως του.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί έλξη για να σταθεροποιηθεί η τραυματισμένη περιοχή. Η έλξη τεντώνει τους μύες και τους τένοντες γύρω από το οστά. Συνήθως χρησιμοποιούνται ένα σύστημα τροχαλιών και βαρών τοποθετημένων σε ένα μεταλλικό πλαίσιο πάνω από το κρεβάτι. Αυτό το σύστημα θα παράγει μια ήπια έλξη για να σταθεροποιήσει την τραυματισμένη περιοχή.
Για πιο σύνθετα ή σύνθετα κατάγματα, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση. Αυτή μπορεί να γίνει με ανοιχτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση (τοποθέτηση εσωτερικών υλικών , πλακών ενδομυελικών ήλων, βιδών κ.α.) ή εξωτερική οστεοσύνθεση (τοποθέτηση εξωτερικού σκελετού με μπάρες και καρφιά) για να αποτρέψει την κίνηση των οστών.

Στην ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση γίνεται προσπάθεια τα σπασμένα οστά να έρθουν σε μια κατά το δυνατό ανατομική θέση αν πρόκειται για ενδαρθρικά κατάγματα ή να αποκατασταθεί η ευθυγράμμιση τους αν πρόκειται για κάταγμα μακρού οστού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας βίδες, μεταλλικές πλάκες, ήλους (ράβδοι που μπαίνουν μέσα στο οστό) και άλλα υλικά .

Στη εξωτερική οστεοσύνθεση, τοποθετούνται καρφίδες ή μακριές βίδες στο οστό πάνω και κάτω από τη θέση κατάγματος οι οποίες συνδέονται με μεταλλικές ή από ανθρακόνημα ράβδους σταθεροποίησης που παραμένουν εξωτερικά του δέρματος. Αυτή μπορεί να είναι προσωρινή λύση μέχρι να σταθεροποιηθεί η κατάσταση του ασθενούς ( Damage control surgery) ή μόνιμη όπου η ράβδος θα κρατήσει τα οστά στη θέση τους μέχρι να πωρωθούν.

Μπορεί να χρειαστούν παυσίπονα φάρμακα για τον έλεγχο του πόνου, αντιβιοτικά για την καταπολέμηση της λοίμωξης σε ανοικτά κατάγματα ή άλλα φάρμακα για τη διαχείριση άλλων συμπτωμάτων ή επιπλοκών. Μετά από μια αρχική περίοδο ανάπαυσης, και ανάλογα με το είδος και την περιοχή του κατάγματος μπορεί χρειαστούν φυσιοθεραπείες ή άλλες στρατηγικές για την γρηγορότερη και καλύτερη αποκατάσταση.

Θέλετε ραντεβού με τον γιατρό ή δεύτερη γνώμη;

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΕΔΩ

Ποια είναι η πρόγνωση ενός κατάγματος;

Για την πρόγνωση του κατάγματος παίζει μεγάλο ρόλο η θέση, το είδος και η σοβαρότητα του.
Η ηλικία και το ιατρικό ιστορικό μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη διαδικασία πωρώσεως.
Ορισμένες ιατρικές καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του σώματος να επιδιορθώσει τα σπασμένα οστά.
Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τον αλκοολισμό και το κάπνισμα, που κατά κανόνα αυξάνουν κατά πολύ τη διάρκεια της πωρώσεως.

Μπορεί να χρειαστούν αρκετές εβδομάδες, ή μερικές φορές μήνες, για να πορωθεί ένα κάταγμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο πόνος θα υποχωρήσει πολύ πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία επούλωσης. Θα χρειαστεί συνήθως περιορισμός της κίνησης της τραυματισμένης περιοχής ενώ πωρώνεται. Η συμμετοχή σε ορισμένες από τις συνήθεις δραστηριότητες μπορεί να επηρεαστεί και να χρειαστεί να τροποποιηθούν μέχρι την πλήρη πόρωση του κατάγματος.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί φυσικοθεραπεία η οποία θα βοηθήσει να επανακτηθεί η λειτουργικότητα της τραυματισμένης περιοχής. Η ακινητοποίηση μέρους του σώματός για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει απώλεια μυϊκής δύναμης και εύρους κίνησης. Η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τη καλύτερη και γρηγορότερη αποκατάσταση.

Για την ταχύτερη και σωστή ανάρρωση, είναι σημαντικό να ακολουθούνται προσεκτικά οι οδηγίες του θεράποντα γιατρού.

Ποιες είναι οι επιπλοκές των καταγμάτων;

Οι συχνότερες επιπλοκές των καταγμάτων είναι:

Δυσκαμψία αρθρώσεων λόγω ακινητοποίησης
Καθυστερημένη πώρωση (πολύ μεγαλύτερος χρόνος πωρώσεως για το είδος του κατάγματος και την περιοχή
Ψευδάρθρωση κατάγματος (να μην πωρωθεί – κολλήσει το κάταγμα),
Πώρωση σε πλημμελή θέση (να κολλήσει στραβά), με συνέπεια γωνίωση, βράχυνση του οστού,ή στροφική παραμόρφωση,
Λοίμωξη (σε ανοικτά κατάγματα ή ως επιπλοκή χειρουργικής επέμβασης)

Είναι πολύ σημαντική η ορθή διάγνωση και η εφαρμογή της ενδεικνυόμενης μεθόδου, για την αποφυγή επιπλοκών.

Πως μπορούν να προληφθούν τα κατάγματα;

Δεν είναι δυνατό να προληφθούν όλα τα κατάγματα. Είναι όμως δυνατό με κατάλληλη άσκηση και διατροφή να διατηρηθούν τα οστά γερά, ώστε να είναι λιγότερο ευαίσθητα σε βλάβες και κακώσεις. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη σωστή διατροφή, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων που είναι πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D. Η συχνή άσκηση και η μυική ενδυνάμωση μπορούν επίσης να βοηθήσουν σημαντικά. Οι ασκήσεις με βάρη είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για την ενίσχυση και διατήρηση της αντοχής των οστών. Σημαντικά μπορούν να βοηθήσουν το περπάτημα, η πεζοπορία, το τρέξιμο, ο χορός και η προπόνηση με βάρη.

Βιβλιογραφία – References

Haider H, et al. Global epidemiology of hip fractures: secular trends in incidence, treatment, and mortality. J Bone Miner Res. April 2023. 38(4): 681–692.
Vos T, et al. Global, regional, and national burden of bone fractures in 204 countries and territories, 1990–2019: a systematic analysis. Lancet. March 2020. 395(10219): 1225–1236.
Wang Y, et al. Trends in prevalence of fractures among adults in the United States, 1999–2020. JAMA Netw Open. January 2023. 6(1): e2252345.
Kanis JA, et al. Epidemiology of osteoporosis and fragility fractures. Osteoporos Int. February 2023. 34(2): 215–227.
Zhou Y, et al. Towards cross-scale attention and surface supervision for fractured bone segmentation in CT. Med Image Anal. May 2024. 84: 102654.
Ruhi SSF, et al. A novel approach towards the classification of bone fracture from musculoskeletal radiography images using attention-based transfer learning. Comput Biol Med. October 2024. 155: 106456.
Gupta S, Sharma D. Bone fracture classification using transfer learning. IEEE Access. June 2024. 12: 45678–45685.
Donié C, et al. Predictive model development to identify failed healing in patients after non-union fracture surgery. J Orthop Res. April 2024. 42(4): 789–798.
Vallier HA, et al. Timing of orthopaedic surgery in multiple trauma patients: development of a protocol for early appropriate care. J Orthop Trauma. October 2013. 27(10): 543–550.
Melton LJ, et al. Bone density and fracture risk in men. J Bone Miner Res. December 1998. 13(12): 1915–1923.
Schnell S, et al. The 1-year mortality of patients treated in a hip fracture program for elders. Geriatr Orthop Surg Rehabil. December 2010. 1(1): 6–14.
Bhandari M, et al. Fixation versus arthroplasty for displaced femoral neck fractures in elderly patients. J Bone Joint Surg Am. March 2003. 85(3): 1673–1681.
Parker MJ, Gurusamy K. Internal fixation versus arthroplasty for intracapsular proximal femoral fractures in adults. Cochrane Database Syst Rev. April 2006. (4): CD001708.
Shiga T, et al. Mortality and morbidity after hip fracture in Japan: a ten-year retrospective study. J Orthop Sci. September 2008. 13(2): 113–119.
Roche JJ, et al. Effect of comorbidities and postoperative complications on mortality after hip fracture in elderly people. BMJ. January 2005. 331(7529): 1374.
Friedman SM, et al. Geriatric co-management of proximal femur fractures: total quality management and outcomes. J Am Geriatr Soc. July 2008. 56(7): 1349–1356.
Kates SL, et al. A comprehensive geriatric fracture program improves outcomes for hip fracture patients. Geriatr Orthop Surg Rehabil. December 2011. 2(4): 188–194.
Browne JA, et al. Hip fracture outcomes in patients with chronic kidney disease. J Bone Joint Surg Am. April 2010. 92(4): 823–829.
Beaupre LA, et al. Best practices for elderly hip fracture patients: a systematic overview of the evidence. J Gen Intern Med. November 2005. 20(11): 1019–1025.
Mundi S, et al. Mortality and readmission after hip fracture surgery in patients with chronic kidney disease. J Bone Joint Surg Am. September 2014. 96(17): 1469–1475.
Kates SL, et al. Surgical delay in hip fracture patients: a comprehensive analysis. Geriatr Orthop Surg Rehabil. June 2010. 1(1): 6–14.
Grigoryan KV, et al. Outcomes after hip fracture surgery in patients with dementia. J Am Geriatr Soc. May 2014. 62(5): 823–828.
Baker RP, et al. The role of orthogeriatricians in the management of patients with hip fractures. Age Ageing. July 2007. 36(5): 508–513.
Mundi S, et al. The impact of hip fractures on quality of life in the elderly. J Bone Joint Surg Am. October 2014. 96(20): 1749–1756.
Kates SL, et al. The role of multidisciplinary teams in the management of hip fractures. Geriatr Orthop Surg Rehabil. March 2010. 1(1): 6–14.

Παθήσεις

Κάταγμα Οστού